Mimar Sinan veya Koca Mimar Sinan Ağa (d. 15 Nisan 1490, Kayseri – ö. 9 Nisan 1588, İstanbul), Osmanlı mimarı. Mimar Sinan, Kayseri’nin Ağırnas köyünde doğmuştur. 17 nisan 1588 yılında da ölmüştür. 1511 de Yavuz Sultan Selim zamanında devşirme olarak İstanbul’a gelmiştir.
Cumhuriyetin ilk yıllarında Mimar Sinan’ın naaşı antropolojik incelemeye alınmış fakat sonuç açıklanmamıştı. Mimar olarak Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferine katıldı. 1521 yılında Kanuni Sultan Süleyman’ın Belgrad Seferine
Yeniçeri olarak katıldı. 1522’de Rodos Seferine Atlı Sekban olarak katılıp, 1526 Mohaç Meydan Muharebesi’nden sonra, gösterdiği yararlıklar sebebiyle takdir edilerek Acemi Oğlanlar Yayabaşılığına (Bölük Komutanı) terfi ettirildi. 1533 yılında Kanuni Sultan Süleyman’ın İran Seferi sırasında Van Gölü’nde karşı sahile gitmek için Mimar Sinan
iki haftada üç adet kadırga yapıp donatarak büyük itibar kazandı. İran Seferinden dönüşte, Yeniçeri Ocağında itibarı yüksek olan Hasekilik rütbesi verildi. Bu rütbeyle, 1537 Korfu, Pulya ve 1538 Moldavya seferlerine katıldı. 1538 yılında Hassa baş mimarı oldu. Mimar Sinan’ın, Mimarbaşılığa getirilmeden evvel yaptığı üç eser dikkat çekicidir. Bunlar: Halep’te Husreviye Külliyesi, Gebze’de Çoban Mustafa Külliyesi ve İstanbul’da Hürrem Sultan için yapılan Haseki Külliyesidir. Halep’teki Hüsreviye Külliyesinde, tek kubbeli cami tarzı ile, bu kubbenin köşelerine birer kubbe ilave edilerek yan mekanlı cami tarzı birleştirilmiş ve böylece Osmanlı mimarlarının İznik ve Bursa’daki eserlerine uyulmuştur. Külliyede ayrıca, avlu, medrese, hamam, imaret ve misafirhane gibi kısımlar bulunmaktadır. Gebze’deki Çoban Mustafa Paşa Külliyesinde renkli taş kakmalar ve süslemeler görülür. Külliyede cami, türbe ve diğer unsurlar ahenkli bir tarzda yerleştirilmiştir. Mimar Sinan’ın İstanbul’daki ilk eseri olan Haseki Külliyesi, devrindeki bütün mimari unsurları taşımaktadır. Cami, medrese, sübyan mektebi, imaret, darüşşifa ve çeşmeden oluşan külliyede cami, diğer kısımlardan tamamen ayrıdır. Mimar Sinan’ın Mimarbaşı olduktan sonra verdiği üç büyük eser, onun sanatının gelişmesini gösteren basamaklardır. Bunların ilki İstanbul’daki Şehzade Camii ve Külliyesidir. Dört yarım kubbenin ortasında merkezi bir kubbe tarzında inşa edilen Şehzade Camii, daha sonra yapılan bütün camilere örnek teşkil etmiştir. İstanbul Süleymaniye Camii, Mimar Sinan’ın İstanbul’daki en muhteşem eseridir. Kendi tabiriyle kalfalık döneminde, 1550-1557 yılları arasında yapılmıştır. Mimar Sinan’ın en büyük eseri ise, seksen yaşında yaptığı ve “ustalık eserim” diye takdim ettiği, Edirne’deki Selimiye Camiidir (1575). Mimar Sinan, Mimarbaşı olduğu sürece birbirinden çok değişik konularla uğraştı. Zaman, zaman eskileri restore etti. Bu konudaki en büyük çabalarını Ayasofya için harcadı. 1573’te Ayasofya’nın kubbesini onararak çevresine, takviyeli duvarlar yaptı ve eserin bu günlere sağlam olarak gelmesini sağladı. Eski eserlerle abidelerin yakınına yapılan ve onların görünümlerini bozan yapıların yıkılması da onun görevleri arasındaydı. Bu sebeplerle Zeyrek Camii ve Rumeli Hisarı civarına yapılan bazı ev ve dükkanların yıkımını sağladı. İstanbul caddelerinin genişliği, evlerin yapımı ve lağımların bağlanmasıyla uğraştı. Sokakların darlığı sebebiyle ortaya çıkan yangın tehlikesine dikkat çekip bu hususta ferman yayınlattı. Günümüzde bile bir problem olan İstanbul’un kaldırımlarıyla bizzat ilgilenmesi çok ilgi çekicidir.
Mimar Sinan 84 Cami, 52 Mescit, 56 Medrese, 7 Darül-kurra, 20 Türbe, 17 İmaret, 3 Darüşşifa (hastane), 5 Su yolu, 8 Köprü, 20 Kervansaray, 36 Saray, 8 Mahzen ve 48 de Hamam olmak üzere 364 eser vermiştir. Büyükçekmece Köprüsü üzerinde kazılı olan mührü, onun aynı zamanda mütevazı kişiliğini de yansıtmaktadır. Mühür şöyledir: El-fakiru l-Hakir Ser Mimaranı Hassa. Yani “Değersiz ve muhtaç kul, Saray özel mimarlarının başkanı” demektir. Eserlerinin bir kısmı İstanbul’dadır. 1588 de İstanbul da vefat eden Mimar Sinan, Süleymaniye Camii’nin yanında kendi yaptığı sade türbeye gömüldü. Mimar Sinan Türbesi, İstanbul Müftülüğü’nün sütunlu kapısından çıkınca hemen solda, iki caddenin kesiştiği noktada Fetva Yokuşu sonunda solda, Süleymaniye Camii’nin Haliç duvarının önünde, beyaz taşlı sade bir türbedir.
ESERLERİ
CAMİLER:
1) İstanbul Süleymâniye Câmii,
2) İstanbul Şehzâdebaşı Câmii,
3) Haseki Hürrem Câmii,
4) Mihrimah Sultan Câmii (Edirnekapı’da),
5) Osman Şah Vâlidesi Câmii (Aksaray’da),
6) Sultan Bâyezîd Kızı Câmii (Yenibahçe’de),
7) Ahmed Paşa Câmii (Topkapı’da),
8) Rüstem Paşa Câmii (Tahtakale’de),
9) Mehmed Paşa (Sokullu) Câmii (Kadırga Limanında),
10) İbrâhim Paşa Câmii (Silivrikapı’da),
11) Bâli Paşa Câmii (Hüsrev Paşa Türbesi yakınında),
12) Hacı Evhad Câmii (Yedikule yakınında),
13) Kazasker Abdurrahmân Çelebi Câmii (Molla Gürânî’de),
14) Mahmûd Ağa Câmii (Ahırkapı yakınında),
15) Odabaşı Câmii (Yenikapı yakınında),
16) Hoca Hüsrev Câmii (Koca Mustafa Paşa’da),
17) Hamâmî Hâtun Câmii (Sulumanastır’da),
18) Defterdar Süleymân Çelebi Câmii (Üsküplü Çeşmesi yakınında),
19) Ferruh Kethüdâ Câmii (Balat Kapısı içinde),
20) Yunus Bey Câmii (Balat’ta),
21) Hürrem Çavuş Câmii (Yenibahçe yakınında),
22) Sinan Ağa Câmii (Kâdı Çeşmesi yakınında),
23) Ahî Çelebi Câmii (İzmir İskelesi yakınında),
24) Süleymân Subaşı Câmii (Unkapanı’nda),
25) Zâl Mahmûd Paşa Câmii (Eyüp’te),
26) Nişancı Paşa Câmii (Eyüp’te),
27) Şah Sultan Câmii (Eyüp’te),
28) Emir Buhârî Câmii (Edirnekapı dışında),
29) Merkez Efendi Câmii (Yenikapı dışında),
30) Çavuşbaşı Câmii (Sütlüce’de),
31) Turşucuzâde Hüseyin Çelebi Câmii (Kiremitlik’te),
32) Kasım Paşa Câmii (Tersâne yakınında),
33) Sokullu Mehmed Paşa Câmii (Azapkapısı’nda),
34) Kılıç Ali Paşa Câmii (Tophane’de),
35) Muhiddin Çelebi Câmii (Tophâne’de),
36) Molla Çelebi Câmii (Tophâne Beşiktaş arasında),
37) Ebü’l-Fazl Câmii (Tophâne üstünde),
38) Şehzâde Cihangir Câmii (Tophâne’de),
39) Sinân Paşa Câmii (Beşiktaş’ta),
40) Mihrimah Sultan Câmii (Üsküdar’da, iskelede),
41) Eski Vâlide Câmii (Üsküdar’da),
42) Şemsi Ahmed Paşa Câmii (Üsküdar’da),
43) İskender Paşa Câmii (Kanlıca’da),
44) Çoban Mustafa Paşa Câmii (Gebze’de),
45) Pertev Paşa Câmii (İzmit’te),
46) Rüstem Paşa Câmii (Sapanca’da),
47) Rüstem Paşa Câmii (Samanlı’da),
48) Mustafa Paşa Câmii (Bolu’da),
49) Ferhad Paşa Câmii (Bolu’da),
50) Mehmed Bey Câmii (İzmit’te),
51) Osman Paşa Câmii (Kayseri’de),
52) Hacı Paşa Câmii (Kayseri’de),
53) Cenâbî Ahmed Paşa Câmii (Ankara’da),
54) Lala Mustafa Paşa Câmii (Erzurum’da),
55) Sultan Alâeddin Selçûkî Câmiinin (Çorum’da) yenilenmesi,
56) Abdüsselâm Câmiinin (İzmit’te)yenilenmesi,
57) Kiliseden dönme Eski Câminin (İznik’te) Sultan Süleymân tarafından yeniden yaptırılması,
58) Hüsreviye (Hüsrev Paşa)Câmii (Haleb’de),
59) Sultan Murâd Câmii (Manisa’da),
60) Orhan Câmiinin (Kütahya’da) yenilenmesi,
61) Kâbe-i Şerîfin kubbelerinin tâmiri,
62) Hüseyin Paşa Câmii (Kütahya’da),
63) Rüstem Paşa Câmii (Bolvadin’de),
64) Sultan Selim Câmii (Karapınar’da),
65) Sultan Süleymân Câmii (Şam, Gök Meydanda),
66) Sultan Selim Câmii (Edirne’de),
67) Taşlık Câmii (Mahmud Paşa için, Edirne’de),
68) Defterdar Mustafa Çelebi Câmii (Edirne’de),
69) Haseki Sultan Câmii (Edirne, Mustafa Paşa Köprüsü başında),
70) Semiz Ali Paşa Câmii (Babaeski’de),
71) Sokullu Mehmed Paşa Câmii (Havsa’da, Trakya),
72) Sokullu Mehmed Paşa Câmii (Burgaz’da),
73) Semiz Ali Paşa Câmii (Ereğli’de),
74) Bosnalı Mehmed Paşa Câmii (Sofya’da),
75) Sofu Mehmed Paşa Câmii (Hersek’te),
76) Ferhad Paşa Câmii (Çatalca’da),
77) Maktul Mustafa Paşa Câmii (Budin’de),
78) Firdevs Bey Câmii (Isparta’da),
79) Memi Kethudâ Câmii (Ulaşlı’da),
80) Tatar Han Câmii (Kırım, Gözleve’de),
81) Rüstem Paşa Câmii (Rodoscuk’ta),
82) Vezir Osman Paşa Câmii (Turhal’da),
83) Rüstem Mehmed Bey Câmii (Turhal’da),
84) Mesih Mehmed Paşa Câmii (Yenibahçe’de).
MESCİTLER
1) İbrâhim Paşa Mescidi (Îsâ Kapısında),
2) Sinân Paşa Mescidi (Yenibahçe’de),
3) Rüstem Paşa Mescidi (Yenibahçe’de),
4) Mîmar Sinân Mescidi (Yenibahçe’de),
5) Hâfız Mustafa Çelebi Mescidi (Yenibahçe’de),
6) Müftü Çivizâde Efendi Mescidi (Topkapı yakınında),
7) Emir Ali Çelebi Mescidi (Karagümrük çevresinde),
8) Üçbaş Mescidi (Karagümrük yakınında),
9) Defterdar Şerifezâde Efendi Mescidi (Fâtih Çarşamba’da),
10) Defterdar Mahmûd Çelebi Efendi Mescidi (Defterdar’da),
11) Simkeşbaşı Mescidi (Lütfi Paþa Çarşısının yakınında),
12) Hâcegizâde Mescidi (Fâtih Câmii yakınında),
13) Çavuş Mescidi (Silivrikapı yakınında),
14) Çivizâde Kızı Mescidi (Davutpaşa yakınında),
15) Takyeci Ahmed Çelebi Mescidi (Silivrikapı civârında),
16) Hacı Nasuh Mescidi (Sarıyer yakýnýnda)
17) Kasap Hacı İvan Mescidi (Sarıgüzel’de),
18) Hacı Hamza Mescidi (Ağa Çayırında),
19) Tok Hacı Hasan Mescidi (Zeyrek’te),
20) İbrâhim Paşa Zevcesi Mescidi (Kumkapı yakınında),
21) Bayram Çelebi Mescidi (Langakapısı yakınında),
22) Kemhacılar Mescidi (Çakmakçılar’da),
23) Kuyumcular Mescidi (Çakmakçılar’da),
24) Hersek bodrumu üzerinde olan mescit (Ayasofya yakınında),
25) Yayabaşı Mescidi (Fenerkapısı içinde),
26) Abdî Subaşý Mescidi (Sultan Selim yakınında),
27) Hüseyin Çelebi Mescidi (Sultan Selim Câmii yakınında),
28) Hacı İlyas Mescidi (Ali Paşa Hamamı yakınında),
29) Duhanîzâde Mescidi (Koca Mustafa Paşa yakınında),
30) Kâdızâde Mescidi (Çukurhamam yakınında),
31) Müftü Hâmit Efendi Mescidi (Azaplar Hamamı yakınında),
32) Tüfenkhâne Mescidi (Unkapanı’nda),
33) Saray Ağası Dâvûd Ağa Mescidi (Edirnekapı dışında),
34) Dökmecibaşı Mescidi (Eyüp’te),
35) Arpacıbaşı Mescidi (Eyüp’te),
36) Hekimbaşı Kaysûnîzâde Mescidi (İstanbul’da),
37) Kaysûnîzâde Mescidi (Sütlüce’de),
38) Karcı Subaşı Süleymân Mescidi (Eyüp’te),
39) İki Mescid (İstanbul’da),
40) Ahmed Çelebi Mescidi (Kiremitlik’te),
41) Yahya Kethüdâ Mescidi (Kasımpaşa’da),
42) Şehremini Hasan Çelebi Mescidi (Kasımpaşa’da),
43) Süheyl Bey Mescidi (Tophâne’de),
44) İlyaszâde Mescidi (Topkapı’nın dışında)
45) Sarrafbaşı Mescidi (Topkapı’nın dışında),
46) Pazarbaşı Nemu Kethüdâ Mescidi (Kasımpaşa’da),
47) Mehmed Paşa Mescidi (Büyükçekmecede),
48) Hacı Paşa Mescidi (Üsküdar’da),
49) Saraçhâne Mescidi (Hasköy’de),
50) Ruznâmeci Abdi Çelebi Mescidi (Sulumanastır’da),
51) Kürkçübaşı Mescidi (Kumkapı hâricinde),
52) Şeyh Ferhad Mescidi (Langakapısı yakınında).
MEDRESELER
1) Sultan Süleymân Medresesi (Mekke’de),
2) Süleymâniye Medreseleri (İstanbul’da),
3) Yavuz Sultan Selim Medresesi (Halıcılar Köşkünde),
4) Sultan Selim Medresesi (Edirne’de),
5) Sultan Süleymân Medresesi (Çorlu’da),
6) Şehzâde Sultan Mehmed Medresesi (İstanbul’da),
7) Haseki Sultan Medresesi (Avratpazarı’nda),
8) Vâlide Sultan Medresesi (Üsküdar’da),
9) Kahriye Medresesi (Sultan Selim yakınında),
10) Mihrimah Sultan Medresesi (Üsküdar’da),
11) Mihrimah Sultan Medresesi (Edirnekapı’da),
12) Mehmed Paşa Medresesi (Kadırga’da),
13) Mehmed Paşa Medresesi (Eyüp’te),
14) Osman Şah Vâlidesi Medresesi (Aksaray yakınında),
15) Rüstem Paşa Medresesi (İstanbul’da),
16) Ali Paşa Medresesi (İstanbul’da),
17) Ahmed Paşa Medresesi (Topkapı’da),
18) Sofu Mehmed Paşa Medresesi (İstanbul’da),
19) İbrâhim Paşa Medresesi (İstanbul’da),
20) Sinân Paşa Medresesi (Beşiktaş’ta),
21) İskender Paşa Medresesi (Kanlıca’da),
22) Kasım Paşa Medresesi,
23) Ali Paşa Medresesi (Babaeski’de),
24) Mısırlı Mustafa Paşa Medresesi (Gebze’de),
25) Ahmed Paşa Medresesi (İzmit’te),
26) İbrâhim Paşa Medresesi (Îsâ Kapısında),
27) Şemsi Ahmed Paşa Medresesi (Üsküdar’da),
28) Kapı Ağası Mahmûd Ağa Medresesi (Ahırkapı’da),
29) Kapı Ağası Câfer Ağa Medresesi (Soğukkuyu’da),
30) Ahmed Ağa Medresesi (Çapa’da),
31) Hâmid Efendi Medresesi (Filyokuşu’nda),
32) Mâlûl Emir Efendi Medresesi (Karagümrük’te),
33) Ümm-i Veled Medresesi (Karagümrük’te),
34) Üçbaþ Medresesi (Karagümrük’te),
35) Kazasker Perviz Efendi Medresesi (Fâtih’te),
36) Hâcegizâde Medresesi (Fâtih’te),
37) Ağazâde Medresesi (İstanbul’da),
38) Yahya Efendi Medresesi (Beşiktaş’ta),
39) Defterdar Abdüsselâm Bey Medresesi (Küçükçekmece’de),
40) Tûtî Kâdı Medresesi (Fâtih’te),
41) Hakîm Mehmed Çelebi Medresesi (Küçük Karaman’da),
42) Hüseyin Çelebi Medresesi (Çarşamba’da),
43) Şahkulu Medresesi (İstanbul’da),
44) Emin Sinân Efendi Medresesi (Küçükpazar’da),
45) Yunus Bey Medresesi (Draman’da),
46) Karcı Süleyman Bey Medresesi,
47) Hâcce Hâtun Medresesi (Üsküdür’da),
48) Defterdar Şerifezâde Medresesi (Kâdıçeşmesi’nde),
49) Kâdı Hakîm Çelebi Medresesi (Küçük Karaman’da),
50) Kirmasti Medresesi,
51) Sekban Ali Bey Medresesi (Karagümrük’te),
52) Nişancı Mehmed Bey Medresesi (Altımermer’de),
53) Kethüdâ Hüseyin Çelebi Medresesi (Sultan Selim’de),
54) Gülfem Hâtun Medresesi (Üsküdar’da),
55) Hüsrev Kethüdâ Medresesi (Ankara’da),
56) Mehmed Aða Medresesi (Çatalçeşme’de).
DÂRÜLKURRÂLAR
1) Sultan Süleyman Han Dârülkurrâası (İstanbul’da),
2) Vâlide Sultan Dârülkurrâsı (Üsküdar’da),
3) Hüsrev Kethüdâ Dârülkurrâsı (İstanbul’da),
4) Mehmed Paşa Dârülkurrâsı (Eyüp’te),
5) Müftü Sa’di Çelebi Dârülkurrâsı (Küçükkaraman’da),
6) Sokullu Mehmed Paşa Dârülkurrâsı (Eyüp’te),
7) Kâdızâde Efendi Dârülkurrâsı (Fâtih’te).
TÜRBELER
1) Sultan Süleymân Türbesi (Süleymaniye’de),
2) Şehzâde Sultan Mehmed Türbesi (Şehzâdebaşı’nda),
3) Sultan Selim Türbesi (Ayasofya civârında),
4) Hüsrev Paşa Türbesi (Yenibahçe’de),
5) Şehzâdeler Türbesi (Ayasofya’da),
6) Vezir-i âzam Rüstem Paşa Türbesi (Şehzâde Türbesi yakınında),
7) Ahmed Paşa Türbesi (Eyüp’te),
8) Mehmed Paşa Türbesi (Topkapı’da),
9) Çocukları için inşâ ettiği türbe,
10) Siyavuş Paþa Türbesi (Eyüp’te),
11) Siyavuş Paşanın çocukları için yapılan türbe (Eyüp’te),
12) Zâl Mahmûd Paşa Türbesi (Eyüp’te),
13) Şemsi Ahmed Paşa Türbesi (Üsküdar’da),
14) Yahya Efendi Türbesi (Beşiktaş’ta),
15) Arap Ahmed Paþa Türbesi (Fındıklı’da),
16) Hayreddin Paşa Türbesi (Beşiktaş’ta),
17) Kılıç Ali Paşa Türbesi (Tophâne’de),
18) Pertev Paşa Türbesi (Eyüp’te),
19) Şâh-ı Hûban Türbesi (Üsküdar’da,
20) Haseki Hürrem Sultan Türbesi (Süleymaniye’de).
İMÂRETLER
1) Sultan Süleymân İmâreti (Süleymaniye’de),
2) Haseki Sultan İmâreti (Mekke’de),
3) Haseki Sultan İmâreti (Medîne’de),
4) Mustafa Paşa Köprüsü başında bir imâret (Edirne’de),
5) Sultan Selim İmâreti (Karapınar’da),
6) Sultan Süleymân İmâreti (Şam’da),
7) Şehzâde Sultan Mehmed İmâreti (İstanbul’da),
8) Sultan Süleymân İmâreti (Çorlu’da),
9) Vâlide Sultan İmâreti (Üsküdar’da),
10) Mihrimah Sultan İmâreti (Üsküdar’da),
11) Sultan Murâd İmâreti (Manisa’da),
12) Rüstem Paşa İmâreti (Rodoscuk’ta),
13) Rüstem Paşa İmâreti (Sapanca’da),
14) Mehmed Paşa İmâreti (Burgaz’da),
15) Mehmed Paşa İmâreti (Hafsa’da),
16) Mustafa Paşa İmâreti (Gebze’de),
17) Mehmed Paşa İmâreti (Bosna’da).
DÂRÜŞŞİFÂLAR
1) Sultan Süleymân Dârüşşifâsı (Süleymaniye’de),
2) Haseki Sultan Dârüşşifâsı (Haseki’de),
3) Vâlide Sultan Dârüşşifâsı (Üsküdar’da).
SU YOLLARI KEMERLERİ
1) Bend Kemeri (Kağıthâne’de),
2) Uzun Kemer (Kemerburgaz’da),
3) Muglava Kemeri (Kemerburgaz’da),
4) Gözlüce Kemer (Cebeciköy’de),
5) Müderris köyü yakınındaki kemer (Kemerburgaz’da).
KÖPRÜLER
1) Büyükçekmece Köprüsü,
2) Silivri Köprüsü,
3) Mustafa Paşa Köprüsü (Meriç üzerinde),
4) Sokullu Mehmed Paşa Köprüsü (Tekirdağ’da),
5) Odabaşı Köprüsü (Halkalıpınar’da),
6) Kapıağası Köprüsü (Harâmidere’de),
7) Mehmed Paşa Köprüsü (Sinanlı’da),
8) Vezir-i âzam Mehmed Paşa (Mostar) Köprüsü (Bosna’da, Vişigrad kasabasında).
KERVANSARAYLAR
1) Kervansaray (Sultan Süleymân İmâreti yakınında),
2) Kervansaray (Büyükçekmece’de),
3) Rüstem Paşa Kervansarayı (Rodosçuk’ta),
4) Kebeciler Kervansarayı (Bitpazarı’nda),
5) Rüstem Paşa Kervansarayı (Galata’da),
6) Ali Paşa Kervansarayı (Bursa’da),
7) Ali Paşa Kervansarayı (Bitpazarı’nda),
8) Pertev Paşa Kervansarayı (Vefâ’da),
9) Mustafa Paşa Kervansarayı (Ilgın’da),
10) Rüstem Paşa Kervansarayı (Sapanca’da),
11) Rüstem Paşa Kervansarayı (Samanlı’da),
12) Rüstem Paşa Kervansarayý (Karışdıran’da),
13) Rüstem Paşa Kervansarayı (Akbıyık’ta),
14) Rüstem Paşa Kervansarayı (Karaman Ereğlisi’nde),
15) Hüsrev Kethüdâ Kervansarayı (İpsala’da)
16) Mehmed Paşa Kervansarayı (Havsa’da),
17) Mehmed Paşa Kervansarayı (Burgaz’da),
18) Rüstem Paşa Kervansarayı (Edirne’de),
19) Ali Paşa Çarşısı ve Kervansarayı (Edirne’de),
20) İbrâhim Paşa Kervansarayı (İstanbul’da).
SARAYLAR
1) Saray-ı atîk tâmiri (Beyazıt’ta),
2) Saray-ı cedîd-i hümâyûn tâmiri (Topkapı’da),
3) Üsküdar Sarayının tâmiri (Üsküdar’da),
4) Galatasaray’ın eski yerine yeniden inşâsı (Galatasaray’da),
5) Atmeydanı Sarayının yeniden inşâsı (Atmeydanı’nda),
6) İbrâhim Paşa Sarayı (Atmeydanı’nda),
7) Yenikapı Sarayının yeniden inşâsı (Silivrikapı’da),
8) Kandilli Sarayının yeniden inşâsı (Kandilli’de),
9) Fenerbahçe Sarayının yeniden inşâsı (Fenerbahçe’de),
10) İskender Çelebi Bahçesi Sarayının yeniden inşâsı (İstanbul şehir dışında),
11) Halkalı Pınar Sarayının yeniden inşâsı (Halkalı’da),
12) Rüstem Paşa Sarayı (Kadırga’da),
13) Mehmed Paşa Sarayı (Kadırga’da),
14) Mehmed Paşa Sarayı (Ayasofya yakınında),
15) Mehmed Paşa Sarayı (Üsküdar’da),
16) Rüstem Paşa Sarayı (Üsküdür’da),
17) Siyavuş Paşa Sarayı (İstanbul’da),
18) Siyavuş Paşa Sarayı (Üsküdar’da),
19) Siyavuş Paşa Sarayı (Üsküdar’da),
20) Ali Paşa Sarayı (İstanbul’da),
21) Ahmed Paşa Sarayı (Atmeydanı’nda),
22) Ferhad Paşa Sarayı (Bâyezîd civârında),
23) Pertev Paşa Sarayı (Vefâ Meydanında),
24) Sinân Paşa Sarayı (Atmeydanı’nda),
25) Sofu Mehmed Paşa Sarayı (Hocapaşa’da),
26) Mahmûd Ağa Sarayı (Yenibahçe’de),
27) Mehmed Paşa Sarayı (Halkalı yakınında Yergöğ’de),
28) Şâh-ı Hûbân Kadın Sarayı (Kasımpaşa Çeşmesi yakınında),
29) Pertev Paşa Sarayı (şehrin dışında),
30) Ahmed Paşa Sarayı (şehrin dışında),
31) Ahmed Paşa Sarayı (Taşra Çiftlik’te),
32) Ahmed Paşa Sarayı (Eyüp’te),
33) Ali Paşa Sarayı (Eyüp’te),
34) Mehmed Paşa Sarayı (şehrin dışında, Rüstem Çelebi Çiftliğinde),
35) Mehmed Paşa Sarayı (Bosna’da),
36) Rüstem Paşa Sarayı (İskender Çelebi Çiftliğinde).
MAHZENLER
1) Buğday mahzeni (Galata Köşesinde),
2) Zift Mahzeni (Tersâne-i Âmirede),
3) Ambar (Sarayda),
4) Ambar (Has Bahçe Yalısında),
5) Mutfak ve Kiler (Sarayda),
6) Mahzen (Unkapanı’nda),
7) İki adet Ambar (Cebehâne yakınında),
8) Kurşunlu Mahzen (Tophâne’de).
HAMAMLAR
1) Sultan Süleymân Hamamı (İstanbul’da),
2) Sultan Süleymân Hamamı (Kefe’de),
3) Üç Kapılı Hamam (Topkapı Sarayında),
4) Üç Kapılı Hamam (Üsküdar Sarayında),
5) Haseki Sultan Hamamı (Ayasofya yakınında),
6) Haseki Sultan Hamamı (Bahçekapı’da),
7) Haseki Sultan Hamamı (Yahudiler içinde),
8) Vâlide Sultan Hamamı (Üsküdar’da),
9) Vâlide Sultan Hamamı (Karapınar’da),
10) Vâlide Sultan Hamamı (Cibâli Kapısında),
11) Mihrimah Sultan Hamamı (Edirnekapı’da),
12) Lütfi Paşa Hamamı (Yenibahçe’de),
13) Mehmed Paşa Hamamı (Galata’da),
14) Mehmed Paşa Hamamı (Edirne’de),
15) Koca Mustafa Paşa Hamamı (Yenibahçe’de),
16) İbrâhim Paşa Hamamı (Silivrikapı’da),
17) Kapı Ağası Yâkub Ağa Hamamı (Sulumanastır’da),
18) Sinân Paşa Hamamı (Beşiktaş’ta),
19) Molla Çelebi Hamamı (Fındıklı’da),
20) Kaptan Ali Paşa Hamamı (Tophâne’de),
21) Kaptan Ali Paşa Hamamı (Fenerkapı’da),
22) Müfti Ebüssü’ûd Efendi Hamamı (Mâcuncu Çarşısında),
23) Mîrmirân Kasımpaşa Hamamı (Hafsa’da),
24) Merkez Efendi Hamamı (Yenikapı dışında),
25) Nişancı Paşa Hamamı (Eyüp’te),
26) Hüsrev Kethüdâ Hamamı (Ortaköy’de),
27) Hüsrev Kethüdâ Hamamı (İzmit’te),
28) Hamam (Çatalca’da),
29) Rüstem Paşa Hamamı (Sapanca’da),
30) Hüseyin Bey Hamamı (Kayseri’de),
31) Sarı Kürz Hamamı (İstanbul’da),
32) Hayreddin Paşa Hamamı (Zeyrek’te),
33) Hayreddin Paşa Hamamı (Karagümrük’te),
34) Yâkub Ağa Hamamı (Tophâne’de),
35) Haydar Paşa Hamamı (Zeyrek’te),
36) İskender Paşa Hamamı,
37) Odabaşı Behruzağa Hamamı (Şehremini’de),
38) Kethüdâ Kadın Hamamı (Akbaba’da),
39) Beykoz Hamamı,
40) Emir Buhârî Hamamı (Edirnekapı dışında),
41) Hamam (Eyüp’te),
42) Dere Hamamı (Eyüp’te),
43) Sâlih Paşazâde Hamamı (Yeniköy’de),
44) Sultan Süleymân Hamamı (Mekke’de),
45) Hayreddin Paşa Hamamı (Tophâne’de),
46) Hayreddin Paşa Hamamı (Kemeraltı’nda),
47) Rüstem Paşa Hamamı (Cibâli’de),
48) Vâlide Sultan Hamamı (Üsküdar’da) olmak üzere toplam 364 eseri vardır.