Yaptığı işler ve yazdığı eserleriyle Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılına damgasını vuran büyük devlet adamı, tarihçi ve hukukçu Ahmet Cevdet Paşa, Kid-Yad (Kırklareli İnsani Değerleri Yaşatma Derneği) tarafından düzenlenen ve 03 Mart 2010 Çarşamba günü Kırklareli Üniversitesi Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilen bir panel programıyla anıldı.
Panelde Kırklareli Üniversitesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Osman Öztürk, Yrd. Doç. Dr. Raşit Gündoğdu ve Yrd. Doç. Dr. Ahmet Çapku, çok yönlü bir kişilik olan Ahmet Cevdet Paşa’nın çeşitli yönleri ile ilgili sunumlar yaptılar. Başta Kırklareli Valisi Cengiz Aydoğdu olmak üzere Kırklareli Üniversitesi rektörü Prof. Dr. Mustafa Aykaç, öğretim üyeleri, idareciler, öğretmenler ve çok sayıda öğrencinin katıldığı panel büyük bir ilgi ile takip edildi. Programa Edirne’den de başta Edirne Mimar Sinan Vakfı kurucu başkanı Hasan Gümüş olmak üzere vakfımız gönüllülerinden oluşan kalabalık bir dinleyici grubu katıldı.
Kırklareli İnsani Değerleri Yaşatma Derneği Başkanı Hüseyin Kasap, memleketi Kırklareli’de Ahmet Cevdet Paşa gibi bir büyük şahsiyeti anmanın heyecanını yaşadıklarını belirterek şunları kaydetti: “O bir Kırklarelili diyoruz. Osmanlının son dönemlerinde yetiştirdiği seçkin devlet adamlarından Ahmet Cevdet Paşamızı, her şeyden önemlisi hemşehrimizi, değerli bilim adamı hocalarımızla ilk defa kendi şehrinde Kırklareli’nde bizler anıyoruz. Bu fikri bize ilk defa ifade eden ve bu konuda teşvik eden Edirne Mimar Sinan Vakfı kurucu başkanı muhterem Hasan Gümüş Hocamıza ve programa katkılarını esirgemeyen Sayın Valimize ve Sayın Rektörümüze teşekkür ediyoruz. Ahmet Cevdet Paşa hemşehrimizdir, Kırklarelilidir diyoruz. Çünkü Bizzat kendi ifadesine göre, atalarından baba tarafından dedesi Kırkkiliseli (Kırklarelili) olup, Yularkıran oğullarından Ahmet ağa namıyla anılmıştır. Dedesi Ahmet Ağa 1711 yılında Prut Savaşına katılmış fakat memleketine dönmeyerek Lofça’ya yerleşmiştir. Zamanla Lofçanın eşrafı arasına giren ailenin orada da Yularkıran oğulları adıyla şöhret kazandıklarını, aslının Kırklarelili olduğunu sık sık ifade etmişlerdir.”
Panelde ‘Ahmet Cevdet paşa ve Mecelle’ konulu bir tebliğ sunan Kırklareli Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Osman Öztürk “Geçtiğimiz günlerde İstanbul Üsküdar’da yine bu konuda düzenlenen bir programa konuşmacı olarak katıldım. Ama maalesef dinleyici sayısı 50-60 kişi civarında idi. Kırklareli’de bu büyük salonu dolduran katılımcılara ve bu güzel programı düzenleyen Kid-Yad’a teşekkür ediyorum” dedi.
Hızla gelişen batı medeniyeti karşısında kendi medeniyet referanslarına güvenmekten yılmayan bir devlet adamı ve hukukçu olan Ahmet Cevdet Paşa hakkında uzun yıllardır çalışma yaptığını belirten Prof. Dr. Osman Öztürk şunları kaydetti: “Cumhuriyet sonrası Ahgmet Cevdet paşa konusu biraz netameli bir konu olmuştur. Pek kimse bu konu hakkında söz söylemeye cesaret edememiştir. Cumhuriyet sonrası Ahmet Cevdet paşa hakkında ilk çalışma yapan kişi benim. Ahmet Cevdet paşa deyince akla Mecelle gelir. Öyle güzel bir Türkçe ile İslam hukukunu kanunlaştırmıştır ki, dünyanın birçok yerinde uygulanabilir hale gelmiştir. Bizde medeni kanunun kabulüne kadar, sonrasında ise Bulgaristan’da ve hatta İsrail’de dahi bir süre uygulanmıştır. Paşa bütün özelliklerinin yanında aynı zamanda bir filologtur, dil bilimcidir. Öyle terkipler kullanmıştır ki bir kelime çekseniz anlam bozulur, bir kelime ilave etseniz mana hercümerc olur. Zaten O yaptığı her işi en güzel bir şekilde yapmaya çalışan son derece çalışkan biridir.”
İlk eğitimini doğum yeri olan Lofça’da alan Ahmet Cevdet Paşa’nın 17 yaşında iken İstanbul’a geldiğini belirten Prof. Öztürk “O dönemde medreselerdeki eğitimin dışında aynı türde dersler camilerde sohbet halkalarında da verilirdi. Tatmin olmayanlar, kendilerini geliştirmek isteyen öğrenciler buralara da devam ederdi. Paşa da bu dersleri takip etmiştir. Ancak öylesine donanımlıdır ki sorduğu sorular ve yaptığı değerlendirmelerle hocaları bocalatmıştır.” dedi.
Gençlere seslenen Prof. Dr. Osman Öztürk “Gençler, siz de sadece üniversitede gördüğünüz derslerle yetinmeyin. Dışarıdaki kültürel programları da ısrarla takip edin, kendinizi yetiştirin” dedi.
‘Ahmet Cevdet Paşa’nın Tezâkir’inde Yayımlanmayan Belgeler’ konulu tebliğiyle panele katılan Kırklareli Üniversitesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Raşit Gündoğdu “Ahmet Cevdet Paşa bir devlet adamı, tarihçi, hukukçu, eğitimci, vakanüvist, sosyolog, filolog, şairdir. O kadar büyük bir isimdir ki araştırmaya başlayınca insan gölgesinden korkuyor.” dedi.
Tarih biliminde maruzat ve tezakir gibi belgelerin arşiv belgeleri olup bunlara başvurmadan yapılan çalışmaların kadük kalacağını belirten Gündoğdu şunları kaydetti: “Ahmet Cevdet Paşa bir tezkire ve maruzat yazarıdır. Tezakir-i Cevdet bu konudaki eseridir. Kırk hadis-i şerif üzerine peygamberimizin yaptığı övgü sebebiyle Osmanlı’da bir işi “kırka bağlama” adeti vardır. Paşa da kitabında kırk adet tezkireye yer vermiştir. Kırkıncı tezkire kendi hayatına dairdir.. Maruzatı ise, Sultan 2. Abdülhamit’in, babası ve amcası olan Sultan Abdülaziz ve Sultan Abdülmecit’in dönemlerini merak ederek bu konuda kendisinden bir eser yazmasını istemesi üzerine kaleme almıştır.”
Yrd. Doç Dr. Ahmet Çapku ise Ahmet Cevdet Paşa’nın düşünce adamı olma özelliğine vurgu yaparak “O, her şeyden önemlisi gelecek nesillere bir düşünce mirası bırakmıştır” dedi.
Konuşmaların sonunda tebliğ sunan öğretim üyelerine Kid-Yad tarafından teşekkür plaketi verildi. Prof. Dr. Osman Öztürk’e plaketini takdim eden Kırklareli Valisi Cengiz Aydoğdu, programdan duyduğu memnuniyeti ifade ederek “Ahmet Cevdet Paşa birçok yerde valilik de yapmıştır. Bizi ilgilendiren yönü de vardır. Son derece faydalı bir program oldu. Ancak bu tür programların devam etmesi gerektiği ortadadır. Düzenleyenlere ve emeği geçenlere teşekkür ederim” dedi.
Habere Hazırlayan: Şükrü ÇEŞME