Ülkemizde 1970’li yılların başından 2000’li yılların başına kadar 30 yılı aşkın bir süre yüksek enflasyon yaşandı. Enflasyonun yüksek, rekabetin düşük olduğu bir ortamda imalatçısı, toptancısı, perakendecisi, tüm kesimler fazla gayret göstermeden kolay ve yüksek kazançlar elde ettiler.
Bilimin yol göstericiliğinde, çağdaş işletmecilik prensipleri göz ardı edildi. Artık düşük enflasyon oranlarıyla, yüksek ve kıyasıya bir rekabetin yaşandığı yepyeni bir ortama geçilmiştir.
Eski rahat ortamın alışkanlığıyla tüm piyasa aktörleri hala çok yüksek kar marjlarıyla çalışmak istemektedirler. Herkes kabul etmelidir ki deniz bitmiştir.
Günümüzde insanın istek ve ihtiyaç kavramını birbirine karışmıştır. Reklam ve tanıtım sektörü tüm bilimsel verileri kullanarak ustaca ve kurnazca yapılandırdığı her türlü reklam ve tanıtım aracıyla insanları kuşatmıştır. Tüketim eylemi ihtiyaçtan ziyade yönlendirilmiş, güdülenmiş, tahrik edilmiş istekleri karşılamaya yöneltilmiştir. Binlerce çeşit malı, büyük miktarlarda üretebilecek muazzam kapasiteler oluşturulmuştur. Ekonomik ve sosyal sistem tümüyle tüketime bağlıdır. Vahşi kapitalizmin tüketiciyi korumasını beklemek boşunadır. Bilinçsiz, yararsız hatta zararlı tüketimden sıyrılmak için günümüz insanının elindeki tek silah “kendi iradesidir” .
Ekonomik sıkıntıların ana sebeplerinden birisi de israftır. İsrafın sınırı yoktur.. Hangi israfçı hayat düzeyine ulaşırsanız ondan daha ileri bir başka israfçı hayatı görürsünüz. Maddi konularda kendinizden daha aşağıda olanlara bakın, hep şikayet eden değil bardağın dolu tarafını gören olun. Olumlu düşünmede sınır tanımayın. Yersiz, gereksiz, yararsız harcamalardan kaçının. Ürettiğinden daha fazla tüketme sevdasından vazgeçin. Bu ulaşılamayacak, ulaşılsa bile sürdürülemeyecek bir sevdadır.
Çağdaş bir ödeme aracı olan kredi kartlarını asla amaç dışı, kredi aracı olarak kullanmayın. Kredi kartı asla bir kredi aracı değildir. Bir ödeme aracıdır. Bankaların kredi kartlarının amaç dışı kullanımını önce teşvik edip, sonra bundan şikayet edercesine konuşmalarına aldanmayın. Bankalar tüketici kredilerine % 25 civarında faiz uygularken, kredi kartı borçlarını erteleyerek, yani bunları krediye dönüştürerek bunun üç katı faiz uygulamaktadırlar.
Gayrimenkulden, otomobile, beyaz eşyada, tüketim mallarına kadar her alanda kullanılan “sıfır faiz” ve “peşin fiyatına vade” ile “kuru dondurduk” vaatlerine kanmayın. Tamamen kandırmacadır. Müşterinin bilgisizliğinden yararlanmaya yönelik aleni bir tüketici istismarıdır. Devletin borçlanma senetlerinin, Merkez bankası kredilerinin, bankalardan alınan ödünçlerin faizinin sıfır olmadığı bir ortamda, hiçbir tacir, tüccar, sanayici müşterisine sıfır faizle vade yapamaz. Peşin fiyatına vade yalanının arkasında duranlar, nakit ödemeye indirim yapmaya hazırdır.
Kredi kartı kullanıldığında tabiri caizse harcama yapana banka borç vermektedir. Borcun vadesi bir aydan daha kısadır. Bu borcun faizi ürün satış fiyatı içine önceden ilave edilmiştir. Bankalar kredi kartı müşterilerine kredi kartı borcunu taksitlendirme seçeneği sunmaktadır. Son derece masum görülen bu yaklaşım aslında bir tuzaktır. Çünkü gerçekte banka, kredi kartı müşterisine bir tür tüketici kredisi açmakta ise de bu krediye “tüketici kredisi faizi” değil, bunun üç katına ulaşan “erteleme faizi” uygulamaktadır. Bitti sanıyorsanız yanılıyorsunuz. Bu durumda geliri enflasyon oranı kadar artan kredi kartı borçlusunun borcu ise gelirinden kat be kat hızlı artmakta, taksitlendirilen kredi kartı borcunu düzenli ödeyememektedir. Borcunu ödemekte geciken kart sahibine bu kez de “gecikme faizi” yüklemekte, mağdur misliyle mağdur olmaktadır. Kredi kartı borçlarını taksitlendirmekten kesinlikle uzak durulmalıdır.
Döviz cinsinden geliri olmayan döviz cinsinden borçlanmamalıdır. Asıl olan mümkün oldukça borçlanmamak ve sermayenizle uyumlu iş yapmaktır. Kaldıraç oranınızı iyi hesaplayın. Sermayenizi en verimli bir şekilde kullanın. Yanlış hesap yapmayın. Yanlış hesapla doğru karar alamazsınız.
Tüm işlerini dürüstlük, güvenilirlik ve etik ilkeler üzerine inşa edin. Ortaklarınızla, müşterilerinizle işlerinizi menfaat birliği ile kazan-kazan temelli olarak yürütün. Aldanmayın, aldatmayın, iyilik düşünün, iyilik yapın. İş yaptığınız insanları pişman etmeyin, müşteri memnuniyetini esas alın. Müşteri odaklı çalışın. İyi ürün, müşteri odaklılık ve hesaplı satış, eninde sonunda kar olarak dönecektir.
Özellikle dayanıklı tüketim malları için uygulanan “eskisini getir, yenisini götür” kampanyalarında son derece cazip görüntüsü verilen tekliflere kanarak, henüz kullanılabilir durumdaki mallarınızı heba etmeyin. Yeni ürünlerin bazı üstün vasıfları olsa bile, bu tür kampanyalar büyük ölçüde aldatmaya dayalıdır. Henüz ekonomik ömrünü doldurmamış ürünlerinizi reklam-pazarlama-satış hilelerine,cinliklerine kurban etmeyin.
Kredi kartları, temassız kartlar, banka kartları, elektronik ödeme şekilleri, bankaların kurdukları tuzaklara düşülmediği, amacına uygun olarak kullanıldığı takdirde son derece modern ve sağlıklı ödeme araçlarıdır. Binlerce elden geçen, her türlü sağlıksız ortamda bulunan dolayısıyla her türlü mikrobu, bakteriyi, virüsü barındıran nakit para yerine, kişiye özel bu çağdaş ödeme araçlarının kullanılması son derece sağlıklıdır. Ayrıca bankacılık sisteminin aracılık ettiği tüm bu ödeme araçları ile yapılan işlemler kayıt altındadır. Başka bir ifade ile bu araçlarla yapılan tüm işlemler kayıt dışılığın en büyük düşmanıdır. Dolayısıyla kamu maliyesi açısından, kayıt dışılıkla mücadelede çok güçlü araçlardır. Bu nedenle bu araçların kullanımını yaygınlaştırıp teşvik edilmeli, amaç dışı kullanılması ile ise mücadele edilmelidir.
Paranızı değerlendirirken “sürüye uyum” davranışı içinde olmayın. Trenin son vagonuna binmeyin. Herkes giriyor diye bir yatırıma girmeyin. Yatırımlarınızı çeşitlendirin. Tüm yumurtaları aynı sepete koymayarak riski azaltın. Gelir-gider, varlık-yatırım dengenizi aktif olarak takip edin. Belirli aralıklarla durumunuzu ve kararlarınızı gözden geçirin. Fırsatları değerlendirin. İşinize dört elle sarılın. Görev adamı olun. Sorumluluk alın. Proaktif davranın. Çalıştığınız yere daha fazla yararlı olmanın yollarını arayın. Kazandırmadan kazanamazsınız. Kazananlar kazandıranlardır.
Değişen şartlara direnmeyin, uyum sağlayın. Değişimci olun. Hayatın her alanında sürekli kendinizi yenileyin. Yenilenmeyen gelişemez. Ekonomik, sosyal, kültürel alanda gelişmelere ayak uydurun. Doğru zamanda, doğru karar verin, doğru iş yapın. Doğru proje her zaman meyvesini verir. Sürekli arayış içinde olun. Herkesin bulduğu aradığıdır. Yeni şartlara uyum sağlayamayanlara, Satış, müşteri, finans ve tedarik konularında gerekli dönüşümü gerçekleştiremeyenlere, piyasa gitmesini emreder. Bu emri uygulamayı da ihmal etmez.
Yazarın diğer makaleleri:
Haydut Devlet İsrail İşbaşında!
Modern Ekonomilerin Vazgeçilmezi: PARA.
BİR İNSANLIK SUÇU:İSRAF.
KÜRESEL EKONOMİK KRİZ.
09/06/2009
Öğr.Gör.Dr. Alaattin SAKİNOĞLU